Dorpsstraat Hall, Hallse Kerk

Sinds de vroegste tijd bewoond

Hall is een heel oud dorp, de plek wordt al sinds de vroegste tijden door mensen bewoond. Tot het midden van de negentiende eeuw was Hall heel sterk met Eerbeek verbonden. De kerk van Hall had in het verleden een duidelijke streekfunctie. Alle gelovigen tussen de IJssel en het huidige vliegveld Terlet gingen vanaf de twaalfde eeuw in Hall ter kerke. Pas in 1830 werd er in Eerbeek een afzonderlijke kerk gesticht en werd het werkgebied van de kerkelijke gemeente Hall beperkt tot de streek langs het later aangelegde Apeldoorns-Dierens kanaal. Het gebied was niet erg rijk, maar ook in het verleden heeft de kerk het noodzakelijke onderhoud kunnen plegen. In de laatste 50 jaar is er systematisch onderhoud gepleegd op basis van de adviezen van de jaarlijkse inspecties van de Monumentenwacht.

Spitsbogen en schilderingen

De hervormde kerk van Hall zoals ze er nu staat dateert uit de 14de eeuw en is gebouwd met spitsbogen in gotische stijl. De binnenkant van de kerk is erg bijzonder door de muurschilderingen. Op de muren van het koor tussen de ramen zijn de oudste schilderingen aangebracht: de stichter van de kerk (de heilige Liudger), Christus en Maria met het kind Jezus zijn afgebeeld. Op het plafond van het schip van de kerk zie je de vier evangelisten: Matteüs met de engel, Marcus met de leeuw, Lucas met de os en Johannes met de arend. Boven de plek waar het altaar vroeger stond is nog een afbeelding van Christus. In de gewelven zijn op een later moment allerlei bloemen en dieren als versiering geschilderd. Tot aan de Reformatie in de 16de eeuw is de kerk natuurlijk gebruikt voor de katholieke eredienst, daarna werd er hervormd gepreekt.

Prediker Liudger

Waarschijnlijk is de stichter van het eerste kerkje op deze locatie de prediker Liudger geweest. Hij was de eerste bisschop van Munster en preekte in dit gebied rond het jaar 800. In 1423 wordt het kerkje van Hall nog vermeld in een archief: het Kartuizer klooster in Arnhem doet de rechten van de hof te Hall over aan Willem van Bronckhorst.
Ter ere van het huwelijk van Joost van Bronckhorst en Maria van Hoya in 1515 zijn waarschijnlijk de meeste muurschilderingen op de gewelven van het plafond aangebracht. Op de boog tussen koor en schip van de kerk staan 8 wapens van de families van bruid en bruidegom geschilderd. Zij stamden onder andere af van de families Van Nassau en Van Lippe.

Vroeger was in de noordkant van het koor een doorkijkje in de muur zodat mensen die niet in de kerk konden of mochten komen toch het altaar konden zien, dit heet een hagioscoop.

Fundamenten uit de 11de eeuw

Helaas zijn in 1650 de archieven van de kerk verwoest door brand. Daardoor is van voor die tijd weinig informatie beschikbaar. Wel is door archeologisch onderzoek gebleken dat er voor de huidige 14de-eeuwse Gotische kerk nog een oudere kerk heeft gestaan, die van tufsteen was gebouwd. Deze Romaanse kerk is waarschijnlijk in de 11de eeuw gebouwd en was ongeveer 8x 12 m. groot.
In de loop van de 16de eeuw is aan de noordkant een zijbeuk aangebouwd voor het Maria-altaar. Tot 1823 was er aan de zuidzijde van het koor ook nog een sacristie waar de priestergewaden werden bewaard; deze is afgebroken.
In 1981-82 is de kerk geheel gerestaureerd. Tijdens die restauratie bleek dat ook in de consistoriekamer, wat vroeger de doopkapel was, enkele schilderingen waren aangebracht, onder andere van een ooievaar. Andere bijzondere elementen in de kerk zijn het orgel uit 1866, de kerkbanken uit 1844, de kansel met kandelaar en lessenaar uit de 18de eeuw en de smeedijzeren lampenkronen uit ongeveer 1920.

En hoe is het nu …

Het charmante kerkje van Hall wordt nu niet alleen voor kerkdiensten gebruikt. Het heeft ook een grote reputatie als plek voor muziekuitvoeringen vanwege de goede akoestiek. De huidige generatie heeft een stichting opgericht om het unieke gebouw te behouden. Door middel van de jaarlijkse wintermarkt wordt geld ingezameld om de nodige reparaties en verfraaiingen te bekostigen.

Dit verhaal is ook opgenomen in het boek: “Een kijkje achter de deur van.. monumenten in de gemeente Brummen”.

Te koop via deze site.